Л.Н. Гумилев атындағы Евразия ұлттық унивеситетінің Хабаршысы. Құқық сериясы

Қазақстан Республикасындағы мамандандырылған тергеу соттары мен судьялары

Э.Б. Аблаева — 2024-09-27

Жұмыста Қазақстан Республикасында мамандандырылған тергеу соттары мен судьялардың құрылуы, ұйымдастырылуы және жұмыс істеуі мәселелері қаралады.

Қазақстан Республикасында мамандандырылған тергеу соттары мен судьялардың пайда болуы мен қалыптасуының шарттары болып табылатын жалпы және жеке факторлар сипатталған.

Таңдалған тақырыптың өзектілігі «соттар мен судьялардың мамандануы» қағидатына сәйкес Қазақстан Республикасының сот құрылысын дамыту мен сот ісін жүргізуді жетілдірудің үш онжылдыққа созылатын бағытымен байланысты. Сонымен қатар, Қазақстан Республикасының «2050 жылы әлемнің озық отыз елінің қатарына кіру» деген өршіл мақсаты бұл тақырыпты өзекті етеді. Әдетте, уақыттың жаңа сын-қатерлеріне және құқықтарды қорғау саласындағы барлық халықаралық стандарттарға жауап беретін бәсекеге қабілетті ұлттық құқықтық жүйесіз қойылған мақсатқа жету мүмкін емес. Тиісінше, тақырыптың өзектілігі 2015 жылы «Ұлт жоспары – 100 нақты қадам» Президенттік бағдарламасының 5 институционалдық реформа бойынша бекітілуімен артып келеді, олар Қазақстанның көшбасшы отыз елдің қатарына кіруі, қазақстандық мемлекетті нығайтуы, қазіргі заманғы мемлекет құруы үшін сенімді түрде өтуі тиіс. «Заң үстемдігін қамтамасыз ету» ІІ институционалдық реформасы аясында мемлекеттік басқару және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметін, сондай-ақ қылмыстық қудалау органдарының сот бақылауының функциясы ерекше қызығушылық тудырады.

II институционалдық реформа шеңберінде «Заңның үстемдігін қамтамасыз ету» мемлекеттік басқару және жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметіне сот бақылауының, сондай-ақ қылмыстық қудалаудың функциясы ерекше қызығушылық тудырады.

Тергеу соттары мен судьялардың өміршеңдігі және сұранысы көрсетілген.

Зерттеу нәтижелері бойынша қорытындылар жасалды, ұсыныстар берілді.

Орталық Азия мемлекеттеріндегі азаматтық және саяси құқықтарды қамтамасыз ету және қорғау мәселесі

Ә.К. Досанова — 2024-09-27

Мақалада Орталық Азия мемлекеттеріндегі азаматтық және саяси құқықтарды қорғау саласындағы негізгі мәселелер қарастырылды. Зерттеу барысында Орталық Азия мемлекеттеріндегі азаматтық және саяси құқықтарды қамтамасыз ету мәселесінің тарихи дамуы мен бүгінгі таңдағы жағдайы қарастырылды. Зерттеу барысында, Біріккен Ұлттар Ұйымының шарттық органдарының шешімдері және зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми әдебиеттер зерттелінді. Зерттеу барысында, зерттеу тақырыбы аясында Орталық Азия мемлекеттерінің ұлттық заңнамасы зерделенді. Зерттеу нәтижесінде, Орталық Азия мемлекеттерінде келесі азаматтық және саяси құқықтар мен бостандықтардың елеулі бұзылуы орын алатындығы анықталды: сөз бостандығы, жиналыстар мен қауымдастықтар бостандығы, ар-ождан және дін бостандығы, әділ сот ісін жүргізу құқығы және азаптауларға және басқа қатыгез іс-әрекеттер мен жаза түрлеріне ұшырамау құқығы. Зерттеу нәтижесінде, Орталық Азия мемлекеттерінде сөз бостандығы және азаптау немесе басқа қатыгез жаза түрлеріне ұшырамау құқығын қорғау мен қамтамсыз ету мақсатында, ұлттық заңнамаға өзгерістер енгізу және азаматтық және саяси құқықтарды қамтамасыз етудің жаңа тетіктерін қалыптастыру мәселесін қарастыру туралы тұжырым ұсынылды.

Қарулы қақтығыстар жағдайындағы жасанды интеллектті қолдану мәнмәтініндегі жауапкершілік

А.М. Хасанай — 2024-09-27

Зерттеу жүргізудің өзектілігі әскери технологиялардың дамуына байланысты оларды пайдалану ұлттық және халықаралық қауіпсіздікке қауіп төндіреді, осыған байланысты халықаралық құқық нормаларын бұзу қаупі жоғары. Осыған сүйене отырып, мақаланың мақсаты қарулы қақтығыстар жағдайында жасанды интеллектті қолдану мәнмәтінінде заңнамалық доктринаға талдау жүргізу болып табылады. Ол үшін логикалық талдау, функционалдық талдау, дедукция, индукция, формальды-құқықтық, догматикалық және басқа сияқты әдістер қолданылды. Зерттеу барысында Конституцияның ережелеріне, Конституциялық соттың қаулылары мен шешімдеріне талдау жүргізуді қамтитын Қазақстанның заңнамалық доктринасы зерделенді. Сондай-ақ, қарудың белгілі бір түрлеріне тыйым салу туралы Конвенцияны, Женева конвенциясын және оның қосымша хаттамаларын қоса алғанда, қарулы қақтығыстардағы құқыққа қайшы әрекеттерді бағалау үшін халықаралық құқық қағидаттарын қолдануға және бұзушылықтарды анықтауға баса назар аудара отырып, халықаралық нормативтік құқықтық актілерге талдау жүргізілді. Халықаралық құқық нормаларына сәйкес жауапкершілікті кейіннен қолдану үшін осындай әрекеттерге тартылған субъектілерді айқындауға ерекше назар аударылды. Қарулы қақтығыстарда жасанды интеллектті қолдану ерекшеліктерін кешенді реттеуге бағытталған мамандандырылған халықаралық құжатты әзірлеу идеясы ұсынылды. Алынған нәтижелер этикалық аспектілерді есепке алуға және қарулы қақтығыстар контекстінде жасанды интеллектті пайдалануға байланысты жауапкершілік мәселелерін шешуге бағытталған ұсыныстар беруде практикалық маңызға ие.

Қазақстан Республикасы мен басқа мемлекеттердің жеке немесе заңды тұлғалары арасындағы инвестициялық дауларды реттеу мәселелері.

А.А. Базарбаев — 2024-09-27

1990 жылдардың басынан бастап Қазақстан түрлі инвестициялық келісімдер жасасу және осы процесті ынталандыру үшін заңдар қабылдау арқылы тікелей шетелдік инвестицияларды белсенді түрде тартып келеді.

Шетелдік капиталды ынталандыру, сондай-ақ инвестициялық дауларды шешу қажеттілігі үшін Қазақстан Республикасы 2004 жылы 1965 жылғы 18 наурызда Вашингтонда басқа мемлекеттердің жеке немесе заңды тұлғаларының мемлекеттері мен жеке немесе заңды тұлғалары арасындағы инвестициялық дауларды реттеу туралы конвенцияны ратификациялады.

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 15 шілдедегі «Қазақстан Республикасының 2026 жылға дейінгі инвестициялық саясатының тұжырымдамасын бекіту туралы» 2010-2020 жылдарға арналған кезеңге арналған қаулысына сәйкес тікелей шетелдік инвестициялардың деңгейі 250 миллиард АҚШ долларды құрады.

Осы қаулыға сәйкес, 2005-2020 жылдар кезеңінде біздің еліміздің экономикасына шетелдік капиталды қайта инвестициялау деңгейі төмен болып қалып отыр және 15%-ды құрайды, бұл ретте әлемдік орташа деңгей 30-35%-ды құрайды.

Инвестициялау үшін қолайлы жағдайлар жасау, инвесторлардың мүдделерін көтермелеу және қорғау, сондай-ақ ұлттандыру немесе экспроприациялау кезінде шығындарды өтеу тетіктерін әзірлеу шетелдік инвестицияларды тартуда шешуші рөл атқарады.

Осылайша, шетелдік инвесторлардың пікірінше, еліміздің инвестициялық тартымдылығының мәселерінің бірі сот жүйесіне сенімсіздік болып табылады, онда төрелік шешімдерді орындау Қазақстан Республикасының сот жүйесі шеңберінде де жүзеге асырылады.

Автордың пікірінше, мақаланың практикалық маңыздылығы 1965 жылғы 18 наурыздағы Конвенцияда көзделген міндеттемелер шеңберінде инвестициялық дауларды реттеу және шешу кезінде Қазақстан Республикасының құқықтық актілеріндегі қайшылықтарды жою жолымен инвестициялық тартымдылықты жақсарту жөнінде ұсыныстар әзірлеу болып табылады.

Билер соты мен ақсақалдар кеңесі Қазақстандағы медиацияның тарихи алғышарты ретінде

М.Ж. Калшабаева — 2024-09-27

Қазақ тарихында қоғамдағы түрлі конфликтілерді билер соты мен ақсақалдар кеңесі көмегімен шешу дәстүрі болды. Билік институттарының осы түрлері халыққа ең жақыны болды. Өйткені олардың қызметі әділдік, халықтық және адамгершілік идеологиясына негізделді және оның түп мақсаты дауласушы жақтарды татуластыру, бітімгершілікке жетелеу болып табылды. Әр би мен ақсақал істі шешу барысында тартысушы тараптарға толықтай әділдік көрсетуді өзінің киелі борышы санаған. «Дау мұраты – бітім» көшпелі қазақ қоғамындағы билер сотының негізінде жатқан басты қағидалардың бірі болып табылды. Бұл өз кезегінде қазіргі Қазақстандағы медиацияның басты міндеттерінің бірі болып табылады.

Мақалада қазіргі медиация мен осы екі дәстүрлі институттардың бітімгершілік пен татуластыру қызметімен тарихи сабақтастығын анықтауға талпыныс жасалады. Билер соты мен билердің бітімгершілік пен татуластыруға бағытталған қызметін анықтайтын түрлі ғалымдардың жазбасына және тарихи мұрағат материалдарына шолу жасалды. Сондай-ақ қазақ қоғамындағы ежелден билік институтының бірі болып табылатын ақсақалдар кеңесінің қызметінің ерекшеліктері де анықталады. Қазіргі уақыттағы осы дәстүрлі институттардың жаңғыртылу барысында атқарылып жатқан жұмыстарға шолу жасалды.

Халықаралық гуманитарлық құқықтағы қарулы қақтығыстарға қатысушылардың құқықтық мәртебесі

М.К. Жусупбекова — 2024-09-27

В условиях, когда мир охвачен локальными и полномасштабными военными конфликтами, вопрос, кто может привлекаться к ответственности за военные преступления, остается все еще актуальным. Война не имеет оправданий, так как без исключений сопряжена с жестокостью и насилием. Однако даже в условиях военных конфликтов враждующие стороны обязаны соблюдать международные установления, во избежание неоправданных жертв и разрушений. В международном гуманитарном праве четко разделяются две полярные стороны, вовлекаемые в военные действия - комбатанты и гражданские лица. Такое разделение необходимо для того, чтобы понимать, кто непосредственный участник, а кто нуждается в защите в условиях вооруженных конфликтов. В данной связи в статье большое внимание уделяется исследованию документов, устанавливающих статусы прямых участников вооруженных конфликтов и гражданских лиц. Для всестороннего исследования обозначенной проблематики были проанализированы Женевские конвенции, принятые в 1949 году и Дополнительные протоколы к ним 1977 года. Особое внимание в работе уделяется Дополнительному протоколу I, где нашли свое развитие основные положения Женевских конвенций, касающиеся защиты жертв международных вооруженных конфликтов. В этих документах международно-правовому регулированию подверглись права комбатантов и гражданских лиц, а также отдельно регулируется статус медицинского персонала и представителей духовенства в условиях военных конфронтаций. В представленной работе были также исследованы международные и немеждународные вооруженные конфликты.

Қылмыстық заңнамасы аясында жаза тағайындау

Г.Р. Рустемова — 2024-09-27

Жаза, оны тағайындау мәселесі елімізбен қатар өзге мемлекеттерде де өте өзекті болып саналады. Мұнда сөз қылмыстық заңдағы жазаны тағайындау және қылмыстық құқық бұзушылық жасағаны үшін кінәлі деп танылған тұлғаларға қолдану барысында мүмкіндігінше қолжеткізілетін оның жағымды әлеуметтік салдары жөнінде болып отыр.

Соңғы жылдары Қазақстанның қылмыстық саясаты онша ауыр емес және орташа қылмыстар үшін қылмыстық жауаптылықты жеңілдетіп, ауыр және аса ауыр қылмыстармен күреске басты назар аударуда. Яғни, алғашқысы үшін заңмен белгіленген реттерде қылмыстар үшін қоғамнан оқшаулаумен байланысты емес жазаның қолданылу негіздері қарастырылып жатса, екіншісі үшін бас бостандығынан айыру жазасының сотталушыларға мүмкіндігінше дұрыс ықпал ету тұстары қарастырылуда.

Жоғарыда айтылғандай, авторлар мақалада, жаза мақсатына қол жеткізу үшін жазаны кінәлі тұлғаға тағайындаудың жалпы негіздеріне тоқтала отырып, жаза түрлерінің қылмыстық нормалардың санкциясында қаншалықты жиі қарастырылатынына баға береді. Сонымен қатар бұл мәселені қолға алудың өзектілігі қылмыстық саясатты ізгілендіру бағытында қылмыстық заңнамаға сәйкес сот тәжірибесінде жаза тағайындағанда жазаны ауырлататын және жеңілдететін мән-жайларды қолданудың проблемалық тұстары бар екендігін көрсетеді. Мақалада авторлар жазаны жеңілдететін жағдайларға қатысты ұсыныстар келтіреді.

Зерттеу жұмысының мақсаты құқық қолдану тәжірибесінде жаза тағайындау барысында туындайтын қайшылықтарды анықтау болып табылады. Ғылыми ізденісте формальды-логикалық, тарихи және салыстырмалы әдістер қолданылған.

Еуразиялық экономикалық одаққа қатысу жағдайында Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің құқықтық тетігінің ерекшеліктері

Б.А. Умитчинова — 2024-09-27

Мақалада Еуразиялық экономикалық одақтың қатысушысы ретінде Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету тетігінің қызмет ету мәселелері зерттеледі. ЕАЭО-ның өңірлік экономикалық интеграцияның халықаралық ұйымы ретіндегі қызметі оның мүше мемлекеттері экономикаларының дамуы мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру үшін қолайлы жағдайлар жасауға бағытталған. Сонымен бірге, бірыңғай экономикалық кеңістік, жалпы сыртқы кедендік шекара, Одақтың ұлттықтан жоғары органдарының құзыреті оның қатысушыларының ұлттық қауіпсіздігіне сын-тегеуріндер мен қауіп-қатерлердің туындауына алып келеді. Қазақстанның одаққа мүшелігі жағдайында ұлттық (мемлекетішілік) ғана емес, сонымен қатар халықаралық (ЕАЭО деңгейінде) деңгейлерде де қамтамасыз етілетін ұлттық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің пәрменді тетігінсіз осы сын-тегеуріндер мен қауіп-қатерлерге тиімді қарсы іс-қимыл жасау мүмкін емес.

Зерттеу барысында ЕАЭО-ға мүшелік жағдайында Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз етудің құқықтық тетігі туралы түсінік қалыптастырылды, оның базалық элементтеріне жүйелі және кешенді талдау жасалынды, ҚР ұлттық қауіпсіздігіне қатер төндіретін осы тетіктің қызмет етуіндегі кемшіліктер анықталды.

Авторлар интеграциялық процестерге қатысу контекстінде ұлттық мүдделерді сақтау мақсатында Қазақстанның ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету тетігін жетілдіру жөнінде ұсынымдар ұсынды.

Сандық технологияларды қолдану құқықтың негіздері табиғи ресурстарға құқық тіркеу кезінде.

Д.Е. Жапарқұлов — 2024-09-27

Қазіргі уақытта біздің мемлекетімізде мәселелерді шешу үшін мемлекеттік басқару жиі сандық технологиялар және жасанды интеллектті қолданады. Мемлекеттік басқару міндеттерінің бірі табиғат ресурстарына меншік және пайдалану құқықтарын тіркеу кезінде, тіркеу қызметін бақылау болып табылады. Қолданыстағы тіркеу тәртібі уақыт шығынымен, қағазбастылықпен, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерімен, құжаттарды бұрмалау мүмкіндігімен сипатталады.

Бұл мақаланың мақсаты табиғи ресурстарға заттық құқықтарды тіркеу процесін талдау және сандық өзгеру призмасы арқылы осы процесті жетілдіру бойынша ұсыныстарды тұжырымдау болып табылады.

Бұл зерттеуде электронды тіркеу қазіргі тіркеу үдерісінің көптеген келеңсіз мәселелерін шешіп, оны жеңілдетіп, ашық, әрі қолжетімді ететін дұрыс шешім екенін анықтадық. Бірақ бұл қоғамның қазіргі сұранысына жеткіліксіз.

Мақала авторлары тіркеу барысында сандық технологияларды блокчейн процесін қолдану қажеттілігін негіздейді.

Бұл зерттеудің маңыздылығы осы саладағы заңнаманы өзгерту бойынша нақты ұсыныстарды енгізе отырып, «электрондық тіркеуден» «сандық тіркеуге» көшу идеясын тұжырымдауда.

Жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы заңнаманы бұзғаны үшін заңды жауапкершілік

Б.А. Жусипова — 2024-09-27

Мақалада қазіргі Қазақстан құқығындағы жануарларға қатыгездік жасағаны үшін жауапкершілікке тартуға байланысты өзекті мәселелер қарастырылады. Осыған байланысты жануарларға жауапкершілікпен қарау туралы заңнаманы бұзу, атап айтқанда жануарға қатысты құқықбұзушылықтар құбылысының өзін зерттеу қажеттілігі туындап отыр.

Зерттеудің мақсаты - Қазақстан Республикасының қазіргі құқықтық жүйесіндегі жануарлармен қарым-қатынастың құқықтық режимін зерттеп, жануарға жауапкершілікпен қарау туралы заңнаманы бұзғаны үшін жауапкершілік түрлерін анықтау, жануарды қатегездік көрсетуден қорғауды құқықтық бақылау, жануарлардың қажеттіліктерін қамтамасыз ету жөніндегі ережелерді және қолданыстағы заңнамаларды жақсарту бойынша ұсыныстар дайындау.

Зерттеудің міндеттері шетелдік заңнамаларға және сот тәжірибесіне, ғалымдардың ой-пікірлеріне сүйене отырып, құқықбұзушылықтардың түрлеріне сипаттама беру және қолданыстағы заңнамаларды жетілдіруге өзіндік авторлық тұжырымдар беру.

Авторлар жануарлардың құқықтық жағдайын талдаудан бастап, жануарларға деген көзқарастан тек заттар ретінде қарамауды, керісінше оларға азап пен эмоцияны сезінуге қабілетті тіршілік иелері ретінде тануға, үй жануарларын ұстау ережелерін бұзған жағдайда, басқалардың қауіпсіздігіне қауіп төндіруі мүмкін болған жағдайда қоғамдық қатынастардың осы саласында жануар иесінің жауапкершілікті нақтылау қажеттілігіне назар аударады.

Қазақстан Республикасы құқығының әртүрлі салалары азаматтық, қылмыстық және әкімшілік құқық белгілеген жануарларға қатыгездік үшін жауапкершілікті талдады.

Жұмыстың нәтижесінде жүргізілген зерттеу авторларға жануарларды басқару ережелерін және үй жануарлары олармен жұмыс істеу ережелерін бұзған жағдайды реттеу саласындағы қолданыстағы заңнама бойынша бірқатар ұсыныстар тұжырымдауға мүмкіндік берді.

Қылмысқа сыбайлас қатысудың түрлері және Болгария Республикасының қылмыстық заңнамасы бойынша іс-әрекеттерді саралаудың ерекшеліктері

Г.Р. Тургынбек — 2024-09-27

Мақалада болгария заңнамасы бойынша сыбайлас қатысу интитутының ерекшеліктері қарастырылған. Заманауи ғылымда сыбайлас қатысу мәселелері ауқымды және жете зерттеудің пәні болып табылады. Алайда, сұрақтардың ауқымды аясы бойынша көзқарастарда бірізділік жоқ. Бұл тұжырым сыбайлас қатысу түсінігін анықтаудағы негізгі мәселе әрбір қатысушының және барлық қатысушылардың әрекеті ретіндегі сыбайлас қатысудың екіжақты табиғатымен де бектіледі. Дәл осыған қылмысты тікелей орындаушылар мен айдап салушыны, көмектесушілерді қылмыстық жауаптылыққа тартудың тәртібі мен шектері тәуелді болып келеді, сонымен қатар сыбайлас қатысумен жасалған қылмыстарды өзге дара жасалған қылмыстардан ажыратуға ықпал ете отырып, қылмыстылықпен күресу бойынша құқық қорғау органдарының қызметі де және заңдылықты орнатуда сыбайлас қатысудың табиғатын дұрыс анықтаудан тәуелді болып келеді.

Зерттеудің өзектілігі ұзақ уақыт бойында қылмысқа сыбайлас қатысушылардың саралануы туралы пікір-таластардың толастамауы және тиісті мәселе бойынша бірыңғай көзқарастың қалыптастырылмауымен түсіндіріледі. Мұның барлығы қылмысқа сыбайлас қатысушыларды саралаудың объективті, субъективті және аралас деген бірнеше тұжырымдарының қалыптасуына негіз болды. Дегенмен, әрқилы ұстанымдардың бар болуына қарамастан, ғалымдардың басым көпшілігі сыбайлас қатысушыларды олардың қылмысқа қатысуының сипаты мен деңгейіне тәуелді саралау қажеттілігін негіздеуде. Осыған байланысты Болгария Республикасының қылмыстық құқық теориясындағы сыбайлас қатысу институтын зердлеу аса маңызды болып табылады. Тиісті мақалада сыбайлас қатысу мәселесі күрделі қылмыстық іс-әрекет призмасы арқылы қарастырылады, себебі сыбайлас қатысу қылмыстылықтың аса күрделі мәселелерінің бірі болып қала беруде, өйткені анағұрлым қаупті қылмыстар бірнеше тұлғалардың бірлескен іс-әрекеттерімен жасалады.

Еуропа мен Қазақстандағы дербес деректерді қорғау жөніндегі мемлекеттік органның өкілеттіктері: салыстырмалы талдау, дербес деректерді қорғау жөніндегі Қазақстандағы мемлекеттік органның қызметін жетілдіру жөніндегі ұсыныстар

С.Б. Ахметова — 2024-09-27

Цифрлық технологиялардың прогрессивті дамуы адам, қоғам, бизнес және мемлекет қызметінің барлық салаларына еніп кетті. Цифрлық технологиялардың тұрақты дамуы адамның құқықтары мен бостандықтарына, ар-намысы мен қадір-қасиетіне, әл-ауқатына қауіп-қатерлер мен қатерлерді тудырады. Мемлекет адам құқықтары мен дербес деректерді қорғау құқығының кепілі және қорғаушысы ретінде атқарушы билік органдарының заңнамасы мен қызметін жетілдіреді. Еуропалық заңнама жеке деректерді қорғау органдарының (DPA) маңызды рөлін атап көрсетеді. Заңнамалық деңгейде Деректерді Қорғаудың Жалпы Ережесі (GDPR) DPA-ны жұртшылықтың хабар болуын арттыруға және жеке деректер туралы Заңға және оның біркелкі қолданылуына қатысты кеңестер мен ұсыныстар беруге міндеттейді. Бұл мақалада еуропалық және қазақстандық DPA өкілеттігі қарастырылады. Біз еуропалық заңнама функциялары туралы қадағалау органдарын қарастырамыз. Бұдан әрі біз эстондық тәжірибе мен қазақстандық DPA қызметін қарастырамыз. DPA Қазақстанда тәуелсіз, жеке қолданыстағы атқарушы билік органы бейімделген тек дербес деректерді қорғау, жоғары білікті мамандарының қосымша функцияларын қорытындылаймыз. Қазақстандық DPA рөлін нығайту дербес деректерді қорғау құқығын неғұрлым тиімді және жан--жақты қорғауға ықпал ететін болады.

Философиялық-құқықтық тұжырымдамадағы құқықтық сенімділік категориясы Г. Харта

Е.В. Мицкая — 2024-09-27

Бұл зерттеу британдық жетекші құқық философы Герберт Харттың тұжырымдамасындағы құқықтық сенімділікті түсіну мәселелеріне қызығушылық танытқандардың барлығын таныстыру мақсатында жүргізілді, оның еңбектері отандық құқықтық ойда аз зерттелген. Г. Харт заңның аналитикалық философиясының негізін қалаушы бола отырып, құқықтық норманың тіліне, түсіндіру, сот шешімі және бірыңғай құқық қолдану практикасы тұрғысынан құқықтық норманы талдауға көп көңіл бөледі. Оның еңбектерін зерттеудің өзектілігі құқықтық сенімділік пен құқықтық белгісіздікті құқықтың жұптасқан категориялары ретінде түсіну құқықты әлеуметтік құбылыс ретінде зерттеудің негізгі және стратегиялық бағыттарының бірі болып табылатындығына байланысты. Құқықтың тұрақтылығына қол жеткізу оның белгісіздігінен сенімділікке ауысудың прогрессивті процесі арқылы ғана мүмкін болады. Бұл тікелей практикалық мәнге ие, өйткені қоғамдағы рұқсат етілген мінез-құлық шекараларын бұзбау үшін әркім өз өкілеттіктерінің көлемін білуі керек. Г. Харта еңбектерін зерттеу батыстық құқықтық түсіністік дәстүрлерін білуге, оларды отандық дәстүрлермен салыстыруға, құқықтық сенімділікті құқықтық белгісіздікті түсіну арқылы ұмтылуымыз керек идеал ретінде тереңірек түсінуге көмектеседі, бұл құқық пен құқық қолданудың тиімділігін қазіргі заманғы түсіну үшін ғылыми-теориялық маңызы бар.

Қазақстан Республикасындағы кәсіпкерлік қызмет субъектілерінің конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қорғаудың кейбір мәселелері

И.С. Ильясова — 2024-09-27

Қазақстанда кәсіпкерлердің конституциялық құқықтары мен бостандықтарын қорғау мәселесі зор маңызға ие. Бұл бекіту Қазақстанда кәсіпкерлікті дамытудың ел үшін де, тұтастай экономика үшін де айрықша маңыздылығына негізделген. Бұл зерттеудің мақсаты Қазақстандағы кәсіпкерлердің конституциялық құқықтары мен бостандықтарын бұзатын проблемаларды қарау болып табылады. Сондай-ақ, аталған мақсатты ашудағы негізгі идеялар кәсіпкерлік қызмет субъектілерінің құқықтары мен бостандықтарын қорғау жай-күйін айқындау, оларды қорғаудың тәсілдері мен тетіктерін зерделеу, осы саладағы арнайы ұйымдар мен форумдар призмасы арқылы кәсіпкерлерді халықаралық қолдауды қарау болып табылады. Қарастырылып отырған зерттеу тақырыбының ғылыми маңыздылығы зерттеу қорытындыларында ұсынылған жаңа идеяларда жатыр, ал практикалық маңыздылығы ақпаратқа қол жеткізу еркіндігі және кәсіпкерлік саласындағы мемлекеттік бақылау мен қадағалаудың ашықтығы қағидатына негізделген болашақта кәсіпкерлердің құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау жағдайын жақсартуға ықпал ететін жаңа заң қабылдау туралы ұсыныс түрінде ұсынылған.

Авторлар бірқатар ғылыми және нормативтік құқықтық материалдарды зерттеді, соның негізінде кәсіпкерлік қызметті қорғау тетіктеріне неғұрлым мұқият қарау қажеттілігі туралы қорытындылар жасалды.

Кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау мәселелерін, олардың тәсілдерін, түрлері мен тетіктерін зерттегеннен кейін авторлар бұл мәселелер кешенді реттеуді қажет ететініне сенімді. Осыған байланысты авторлар еліміздің заң тәжірибесінде осы тетіктерді жетілдіру бойынша бірқатар тұжырымдар мен ұсыныстар ұсынады.

Қазақстан Республикасындағы жергілікті өзін-өзі басқару жүйесіндегі терминологияның қатынасы және олардың қаржылық негіздері туралы. Терминдардың анықтауы

К.А. Сабитов — 2024-09-27

Қазіргі жағдайда Қазақстанда және шет елдерде тиімді жергілікті өзін-өзі басқаруды ұйымдастыру мәселелері мен мәселелеріне маңызды рөл беріледі. Зерттеудің мақсаты – Қазақстандағы жергілікті өзін-өзі басқаруды (ЖӨБ) конституциялық-құқықтық реттеу мәселелері мен мәселелерін қарастыру, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының тиімді қаржы жүйесін қалыптастырудағы жаңалықтарды іздеу. Әртүрлі әдістер қолданылды – жалпы (теориялық, әмбебап) және арнайы (эмпирикалық немесе практикалық) зерттеу әдістері. Зерттеу нәтижелері келесідей болды: Мемлекеттік билік пен жергілікті өзін-өзі басқару органдары, олардың лауазымды тұлғалары құқықтық және әлеуметтік мемлекет құрудың конституциялық нормаларын ескере отырып, Қазақстанның жергілікті өзін-өзі басқару органдарының тиімді қаржы жүйесін ұйымдастыру мен қалыптастырудың құқықтық негіздерін үнемі жетілдіріп отыруы қажет. Бұл, ең алдымен, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының тиімді қызметі материалдық-техникалық және қаржылық қамтамасыз етілуіне байланысты. Қазіргі демократиялық және әлеуметтік әлемде жергілікті өзін-өзі басқарудың тиімді қаржылық жүйесін қалыптастыру негізгі құқықтық негіз ретінде танылғаны атап өтілді. Бұл зерттеу терминдер мен ұғымдардың ең қалыптасқан, жалпы қабылданған анықтамаларын қарастырады. Осы және басқа да бірқатар ұғымдарды зерттеп, қарастыру тек қазіргі заманның объективті қажеттілігімен анықталады. Қорытындылар. Әңгіме жергілікті өзін-өзі басқарудың тиімді қаржы жүйесін қалыптастыру концепциясының маңызды белгілерін, оның нақты әлеуметтік конститутциялық құрылыс тәжірибесіне қатысты теориялық негіздерін көрсететін осы терминдер мен ұғымдардың мазмұнының құқықтық аспектілері туралы болып отыр. Қазақстандағы мемлекет. Зерттеу нәтижелері заң шығарушыға жергілікті өзін-өзі басқару мәселелері бойынша сапалы заң қабылдауға көмектеседі.

Адамзат тағдыры ортақ ШЫҰ қоғамдастығын құру туралы – Халықаралық құқық тұрғысынан

Ли Хэй — 2024-09-27

21 ғасыр – ұйымшылдық ғасыры. Осының аясында Бас хатшы Сидің «болашағы ортақ ШЫҰ қауымдастығын құру» ұсынысы ғасырлық өзгерістер жағдайында ШЫҰ-ның даму бағытын көрсетті. «Адамзат үшін ортақ болашағы бар ШЫҰ қоғамдастығы» ұсынысын Бас хатшы Си Цзиньпин адамзаттың ортақ болашағы бар қоғамдастық құру тұрғысынан және «Белдеу және жол» құрылысын ілгерілету мақсатында ұсынды. Дегенмен, ғасырда болмаған терең өзгерістер аясында халықаралық құқық үстемдігі басқарудың күн тәртібіне қойылды және халықаралық басқарудың мойындалған қажетті нысанына айналды. Сондықтан «болашағы ортақ ШЫҰ қоғамдастығын» құру туралы ұсынысты халықаралық құқық үстемдігі тұрғысынан қарастыру қажет. Біріншіден, себептер бойынша, дәлелді халықаралық құқық парадигмасының көтерілуі шығыс даналығын халықаралық құқық үстемдігіне енгізуге мүмкіндік берді және «Белдеу және жол» бастамасын құруда халықаралық құқық үстемдігіне деген сұраныс та пайда болды. ШЫҰ ортақ болашақ қоғамдастығын құру бойынша практикалық талаптарды алға тартты. Екіншіден, мазмұны жағынан ШЫҰ-ның ережелерге бағдарланған көзқарасының жеткіліксіздігі, құқықтық жүйенің жетілмегендігі және оған мүше мемлекеттер арасындағы заң үстемдігінің біркелкі болмауы – барлығы ортақ болашағы бар ШЫҰ қауымдастығын құруда жетілдіруді қажет ететін нақты мазмұндар. Ақырында, мақсаттарға келетін болсақ, ортақ болашағы бар ШЫҰ қоғамдастығын құру ортақ өркендеу, әмбебап қауіпсіздік, ашықтық пен ұтысқа ие ынтымақтастық, теңдік пен инклюзивтілік, халықаралық құқық өлшеміндегі консультациялар мен құрылыс сияқты көп өлшемді мақсаттарға қол жеткізуі керек. , және қазіргі халықаралық құқықтық жүйенің тиімді дамуына шығыс даналығын енгізу.