Онлайн алаяқтықтағы дипфейк технологиялары мен әлеуметтік инженерия: нысандары, тетіктері және құқықтық мәселелері

Аңдатпа

Жасанды интеллекттің, әсіресе генеративті нейрондық желілердің жедел дамуы цифрлық ортада сапалық жаңа қатерлердің пайда болуына әкелді. Дипфейк технологиялары шынайы материалдардан ажырату қиын синтетикалық аудио және бейнемазмұнды жасауға мүмкіндік береді. Олар әлеуметтік инженерия әдістерімен біріктірілгенде, алаяқтық схемалардың нанымдылығын күшейтіп, елеулі қаржылық шығындарға және киберқылмыстың тұрақты өсуіне алып келеді. Қазіргі қолданыстағы құқықтық тетіктер көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда, бұл сын-қатерлерге тиімді қарсы тұру үшін жеткіліксіз болып отыр.

Зерттеудің мақсаты – дипфейктер мен әлеуметтік инженерияның онлайн-алаяқтықтағы қолданыс нысандары мен механизмдерін кешенді талдау, қарсы іс-қимылға кедергі келтіретін құқықтық мәселелерді анықтау және заңнаманы жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірлеу.

Жұмыстың ғылыми және практикалық маңызы – психологиялық манипуляция мен генеративті жасанды интеллект арасындағы өзара байланысты ашуда, сондай-ақ киберқауіптерге қарсы ұлттық стратегияны қалыптастыруға бағытталған ұсыныстар ұсынуда. Әдіснамалық негізі ретінде синтетикалық медианың қылмыстық қолданылуының нақты мысалдарын зерттеу, халықаралық және ұлттық заңнаманы салыстырмалы талдау, алдын алу шараларын бағалау кіретін кешенді аналитикалық тәсіл қолданылды.

Зерттеу нәтижелері дипфейктердің жетекшілерді имитациялау арқылы қаржылық алаяқтықта, дауыс биометриясын айналып өтуде, қоғамдық тұлғалардың жалған бейнелерін пайдаланып инвестициялық алаяқтықта және құпиялылықты бұзу мен бопсалауда кеңінен қолданылатынын көрсетті. Негізгі құқықтық проблемаларға қылмысты саралау қиындығы, цифрлық дәлелдемелердің түпнұсқалығын айқындау, кибершабуылдардың трансшекаралық сипаты және қылмыскерлер мен онлайн-платформалар арасындағы жауапкершілікті бөлу жатады.

Зерттеу қорытындысы интеграцияланған тәсілдің қажеттілігін айқындайды: синтетикалық медианы анықтау және таңбалау құралдарын әзірлеу, қылмыстық және іс жүргізу заңнамасын жетілдіру, халықаралық стандарттарды үйлестіру, сондай-ақ халықтың цифрлық сауаттылығы мен психологиялық тұрақтылығын арттыру. Бұл жұмыс терең синтез технологияларын пайдаланатын киберқылмысқа жүйелі жауап қалыптастыруға арналған теориялық және практикалық негізді ұсынады.